Hårgaberget to góra o wysokości 211 m w okolicy Bollnäs. Związana jest z nią taneczna legenda:
W sobotni wieczór młodzież z miejscowości Hårga zorganizowała tańce w lokalnej stodole. W trakcie zabawy muzyka nagle przestała grać i pojawił się nowy muzyk. Miał on duży ciemny kapelusz, spod którego wyglądały "ogniste" oczy. Oparł swoje skrzypce o brodę i zaczął grać utwór, którego nikt nigdy wcześniej nie słyszał. Wszyscy ruszyli do tańca. A każdy kto zaczął, nie mógł przestać tańczyć. Tańczono całą noc, a gdy nadszedł świt tajemniczy muzyk wstał, wyszedł ze stodoły, a za nim ciągnął taneczny korowód. Gdy rano słychać było kościelne dzwony, po muzyku i tancerzach nie było już śladu. Na parkiecie w stodole leżała tylko jedna dziewczyna - nikt z ogarniętych dzikim tańcem nie słuchał, gdy ostrzegała przez muzykantem, nikt nie zwrócił uwagi na wystające spod długiego płaszcza kopyto.
A muzyk poprowadził tancerzy na Hårgaberget, gdzie tańczyli tak długo, aż zdarli całe ciała i zostały po nich jedynie szkielety.
Podobno jeśli ktoś jest jest na tyle odważny, by w czasie pełni księżyca udać się na górę, może usłyszeć muzykę, którą kiedyś grał tam diabeł.
W ramach walki z nieprawdziwymi wiadomościami przed tegorocznymi wyborami w Szwecji (na szczeblu krajowym i lokalnym), jeden z największych dzienników - Dagens Nyheter - dał osobom w wieku 18-25 dostęp do darmowej prenumeraty cyfrowej na czas 3 miesięcy przed wyborami.
Przed wyborami DN publikowało serię artykułów, w których przedstawiało fakty dotyczące głównych tematów kampanii wyborczej. Największe poruszenie wywołały statystyki dotyczące przestępczości, skategoryzowane według kraju pochodzenia przestępcy i jego rodziców. Statystyki obejmowały dane z lat 1995-2001 (raport powstał w 2005 roku) i wynikało z nich, że:
- jeśli urodziłeś się w Szwecji, a jeden z rodziców jest obcokrajowcem, to masz o 40% większe szanse na zostanie przestępcą
- jeśli urodziłeś się w Szwecji, ale oboje rodzice są obcokrajowcami, to ryzyko popełnienia przez Ciebie czynu karalnego jest dwukrotnie wyższe
- jeśli urodziłeś się poza Szwecją i masz rodziców obcokrajowców, to ryzyko zostania przestępcą jest 2,5 razy większe
niż gdybyś był Szwedem z obojgiem szwedzkich rodziców.
Można jednak na te statystyki popatrzeć w innym kontekście - niezależnym od pochodzenia. Na przykład ryzyko zostania przestępcą jest 11-krotnie większe wśród osób o niskich dochodach niż u osób o wysokich dochodach. A wśród mężczyzn 4,3 razy wyższe niż wśród kobiet.
Darmowa prenumerata: https://www.dn.se/ekonomi/fri-dn-prenumeration-for-alla-forstagangsvaljare/ Fakty dotyczące głównych tematów kampanii: https://www.dn.se/om/fakta-i-fragan/
O miejsce na bezpłatnym parkingu pod domem jest trudno, więc gdy się jakieś znajdzie, to człowiek próbuje zaparkować poprawiając się czasem i dziesięć razy. Nie raz wychodziłam drzwiami od strony pasażera, bo te od strony kierowcy nie otwierały się wystarczająco, a kierowcy z auta po prawej stronie też wypadałoby umożliwić wejście do jego samochodu.
Gdy kika dni temu któryś raz próbowałam poprawić auto, żeby w końcu wjechać na miejsce parkingowe i nikogo nie porysować, zobaczyłam, że jakiś pan puka w moja szybę. Przedstawił się jako nauczyciel ze szkoły nauki jazdy (mają parking obok) i powiedział, że widzi, jak próbuję zaparkować i chciałby mi pokazać, jak to zrobić najłatwiej. Najpierw wyjaśnił w teorii, a później zapytał, czy może wejść do samochodu, to mi pomoże krok po kroku. I faktycznie, wsiadł, wyjaśnił każdy krok i zaparkowałam równo wzdłuż linii za pierwszym razem!
Jakoś wcześniej skupiałam się na tym, żeby po prostu zaparkować, a nie zastanawiałam się nigdy, jak to zrobić optymalnie. Teraz już wiem!
Zagroda Erika-Andersa to jeden z 7 dekorowanych domów w Hälsinglandzie, które zostały w 2012 roku wpisane na listę dziedzictwa UNESCO. Domy już wcześniej znajdowały się w prywatnych rękach i zostały odremontowane przez swoich właścicieli za ich prywatne pieniądze - zanim znalazły się na liście UNESCO nie były w żaden sposób chronione, więc właściciele mogli równie dobrze je rozebrać.
Dom Erika-Andersa został zbudowany z drewna w latach '20 XIX wieku. Główną dekorację stanowią w nim tapety robione na lnianej tkaninie, do której został przyklejony papier, który następnie malowano. Dzięki takiej konstrukcji tapeta nie pękała - obecnie widać na ścianach wybrzuszenia, ale nie ma załamań.
W Hälsinglandzie był jeden mistrz tapeciarstwa, pod którego okiem tapety robili uczniowe z poszczególnych domów. Dlatego wszystkie tapety w okolicy mają taką samą strukturę.
[Widoczne warstwy tapety]
Z podróży do USA ludzie przywieźli wspomnienie o bogatych wnętrzach dekorowanych marmurem i próbowali odtworzyć wzór marmuru na tapecie.
["Marmurowe" tapety]
[Wejście do domu]
Ciekawe były pułapki na muchy. Nad stołem wieszało się kiedyś wieniec ze zwisającymi gęsto źdźbłami traw. Muchy wlatywały do jego wnętrza, ale nie umiały wylecieć - wtedy można było wieniec zdjąć, wynieść na zewnątrz i wytrzepać z niego muchy.
Właściciele zagrody Erika-Andersa organizują kursy plecenia takich koron z trawy.
[Pułapka na muchy]
[Najstarsza kuchnia w domu]
W domu, na piętrze, znajduje się druga kuchnia - z pierwszej połowy XIX wieku, chyba z lat '50. Jest tam kuchnia na drewno, a na niej obrotowa gofrownica! Taka, jaką podobno miała też kiedyś moja babcia.
[Obrotowa gofrownica]
Naczynia w domach w Hälsinglandzie były zdobione niebieskimi kwiatkami. Jeśli któraś z zagród organizowała większe przyjęcie, pożyczała zastawy od sąsiadów. Tak się stało nawet kilka lat temu, gdy król z żoną przyjechali zobaczyć domy wpisane na listę UNESCO.
Po imprezie naczynia wracały do właścicieli - żeby uniknąć pomyłek, wszystkie elementy były oznaczone informacją, do kogo należą.
[XIX wieczne talerze - do kupienia za 2500kr za sztukę]
[Dziecięce buty i chyba nocnik]
Co roku w zagrodzie Erika-Andersa odbywa się organizowany przez gminę Söderhamn festiwal jazzowy w duchu szwedzkiego muzyka Jana Johannsona (który urodził się w tej okolicy). W domu jest pokój, w którym można zobaczyć płyty i książki poświęcone temu szwedzkiemu kompozytorowi i jazzmanowi.
W Hälsinglandzie śnieg leżał jeszcze w maju. Gdy zaczął topnieć, pojawiły się lokalne podtopienia, a po nich przyszła susza i upały. Już w czerwcu pojawiły się informacje o ogólnokrajowych problemach z jedzeniem dla zwierząt - m.in. krów. Rolnicy mają dla zwierząt pastwiska letnie i łąki, z których robią zimowe zapasy jedzenia. Ze względu na suszę, zwierzętom przestały wystarczać dotychczasowe pastwiska i zaczęły jeść trawę z łąk przeznaczonych na zimę. Pojawiły się wtedy pierwsze inicjatywy łączące ludzi mających nieużywane łąki z potrzebującymi rolnikami. Sprawa zrobiła się tak poważna, że nawet wojsko pozwoliło rolnikom wykosić trawę na poligonach. Część rolników, widząc, że nie będą mieć czym karmić zwierząt zimą, postanowiła zmniejszyć liczebność swoich stad; media informują, że obecnie kolejka do rzeźni jest długa na ponad dwa miesiące.
Drugim problemem są wysokie temperatury. Lipiec był najcieplejszy od 150 lat - nie ze względu na pojedyncze najwyższe temperatury, ale ze względu na średnią dla całego miesiąca. Nawet w Kirunie były dni gdy temperatura osiągała 28 stopni - wiem, bo sprawdzałam; liczyłam, że jeśli u nas będzie za gorąco, to wybierzemy się na kilka dni na północ.
[Termometrowi na oszklonym tarasie skończyła się skala]
Susza i wysokie temperatury przyczyniły się do pożarów. Duża część Szwecji pokryta jest lasami - w gminie Ljusdal, gdzie był największy pożar, lasy pokrywają 95% terenu. Pomimo tego, brakuje planów gaszenia pożarów na dużych obszarach (w tym dróg/przecinek przeciwpożarowych) i jest za mało latających jednostek gaśniczych (o czym była mowa już kilka lat temu przy innym dużym pożarze lasu).
Tydzień temu w wielu województwach wprowadzono zakaz grillowania - nawet na własnej działce i wyznaczonych miejscach. Ale już od wczoraj w Sztokholmie można grillować na własnej działce, a od dzisiaj również w Gävleborg; wciąż jednak nie wolno grillować ani palić ognisk w parkach, nawet w wyznaczonych miejscach. Niektóre sklepy wycofały czasowo ze swojej oferty jednorazowe grille; a campingi i miejsca odwiedzane przez turystów informują o zakazie grillowania i ryzyku pożarów w kilku językach (MSB - organizacja, której odpowiednikiem w Polsce jest prawdopodobnie Obrona Cywilna Kraju - udostępniła wzory w 10 językach, więc kto chce może wydrukować i wywiesić tę informację w swojej okolicy).
W Szwecji wciąż płonie ponad 20 miejsc, ale większość z nich jest już pod kontrolą.
Do pracy najczęściej jeżdżę pociągiem podmiejskim (pendeltågiem), ale widziałam, że w da się dojechać również autobusem. Pociągi często mają problemy - gdy jest bardzo ciepło, bardzo zimno lub gdy spadnie dużo śniegu. Chciałam sprawdzić komunikacyjną alternatywę, więc w ubiegłym tygodniu wróciłam do domu autobusem.
Z autobusu można zobaczyć centrum Södertälje - wygląda jak polskie miasta na pocztówkach z lat '70. Może to przez kolory budynków a może przez wybór kwiatów w kwietnikach?
Bardzo ładna jest pętla autobusowa Södertälje Centrum. Przystanki są położone przy ulicy otaczającej park; po drugiej stronie ulicy jest zatoka i port dla małych łódek (fritidsbåtar).
W mieście jest również zwodzony most. Kawałek dalej, w miejscu gdzie zatokę przecina autostrada E4, również jest taki most, ale nigdy nie widziałam, żeby był podnoszony. A tym razem autobus się zatrzymał i zobaczyłam pionową jezdnię!
Nieprawidłowe parkowanie to chyba najczęściej karane mandatem wykroczenie. W ciągu 6 lat mieszkania w Szwecji dostaliśmy mandat kilka razy - ostatnio za wystawanie za zewnętrzny obrys parkingu, a wcześniej między innymi za parkowanie w zbyt małej odległości od przystanku (o ile dobrze pamiętam, to było ze 2 metry za blisko).
Mandat wygląda jak żółty paragon i jest wkładany za przednią wycieraczkę. Jeśli nie zapłaci się w ciągu tygodnia czy dwóch, to mandat przysyłany jest też pocztą.
[Fragment mandatu z opisem wykroczenia i zaznaczoną pozycją wentyli]
Co ciekawe mandatu za złe parkowanie nie dostaje się od razu (są tu wyjątki, np. parkowanie na miejscu dla niepełnosprawnych albo na przystanku autobusowym), ale kontroler sprawdza po jakimś czasie (czytałam, że zależnie od właściciela kontrolowanego miejsca jest to 3-30 minut), czy samochód nie był w tym czasie przemieszczany. Dlatego na mandacie można zobaczyć pozycję wentyli w kołach w czasie kontroli. Chodzi o to, że w wielu miejscach, w których normalnie nie wolno parkować, można zatrzymać samochód na czas rozpakowywania albo pakowania auta i nie będzie się za to ukaranym.
Sandhamn to mała miejscowość na jednej z wysp archipelagu Sztokholmskiego. Firma, w której obecnie pracuję, zorganizowała nam tam jednodniowy wyjazd integracyjny. Można było popłynąć łódką (szef i jeden kolega z zespołu płynęli swoimi motorówkami, a każdy z nich miał kilka wolnych miejsc), ale ja wybrałam komunikację miejską, czyli 20 minut metrem do Slussen, potem 40 minut autobusem do Stavsnäs i na końcu jeszcze godzina promem do Sandhamn.
[Położenie Sandhamn, Google maps]
[Prom w Stavsnäs]
Sandhamn jest miejscowością turystyczną - stałych mieszkańców ma około 100, ale w czasie wakacji przebywa tam nawet 3000 osób.
[Nabrzeże i widok na Seglarhotell w Sandhamn]
[Plaża w Sandhamn]
[Port w Sandhamn]
[Port w Sandhamn]
Dzień był słoneczny, nie wiało zbyt mocno, więc w czasie pobytu na promie można było siedzieć na tarasie i podziwiać szkiery.
Miesiąc temu zamówiłam w szwedzkim sklepie internetowym kosmetyk w sprayu - wiedziałam, że nie wysyłają do Polski, więc zamówiłam do domu i chciałam wysłać do Polski pocztą. Po kilku dniach paczka wróciła do mnie z terminalu w Malmö z informacją, że zawiera niebezpieczne substancje i nie może zostać przesłana do innego kraju. Miło, że paczka do mnie wróciła, mimo że zaznaczyłam, iż w razie niedostarczenia do adresata mogą ją wyrzucić (w innym wypadku musiałabym zapłacić za przesłanie paczki do mnie). Do paczki załączona była informacja, że poczta nie przesyła niebezpiecznych substancji drogą powietrzną i że jeśli usunę niedozwolone substancje, to mogę bezpłatnie nadać paczkę ponownie. Ponieważ paczka zawierała tylko niedozwolone substacje, musiałam znaleźć innego kuriera.
Skontaktowałam się z kilkoma firmami i od m.in. DHLa, UPSa czy Schenkera dostałam od razu informację, że nie można przesłać paczki zawierającej spray. Obsługa klienta w FedExie twierdziła, że można, ale gdy pojechałam nadać paczkę, zapytałam się na miejscu po raz kolejny czy na pewno można (paczka wysyłana FedExem kosztuje mniej więcej 5 razy więcej niż pocztą), pan przyjmujący paczki porozmawiał z kierowcami i powiedział, że niestety nie. Więc żadna z dużych firm kurierskich nie przewozi takich niebezpiecznych substancji.
Na stronie internetowej MSB (urząd zajmujący się obroną cywilną) znalazłam dużo informacji o tym, co jest niebezpieczną substancją, jaka jej ilość kwalifikuje się do grupy "ograniczona ilość" i jak przesyłki z takimi substancjami należy oznaczać. Wiedziałam więc, że sprayu nie wyślę drogą lotniczą, zadzwoniłam zatem na pocztę z pytaniem, czy da się jakoś wysłać przesyłkę drogą lądową - okazało się, że nie ma takiej możliwości! Podobno kiedyś wysyłano paczki drogą morską, ale teraz już nie. Na infolinii poczty ludzie udzielili mi sprzecznych informacji - najpierw powiedziano mi, że nie ma problemu z paczką o ile urząd celny nie będzie miał zastrzeżeń, a dopiero gdy zaczęłam pytać o szczegóły, pan z infolinii poszedł się skonsultować z kolegami i wtedy się dowiedział, że jednak się nie da.
Ostatecznie udało mi się znaleźć prywatne polskie firmy zajmujące się przesyłkami między Szwecją a Polską. Jest ich co najmniej kilka - większość odbiera paczki ze Sztokholmu w weekend i docierają do Polski w połowie tygodnia, ale jest też firma, która odbiera paczki w połowie tygodnia i rozwozi je po Polsce w weekend.
Moją paczkę już wysłałam i teraz czekam, czy dojdzie do odbiorcy, zostanie mi zwrócona czy może zaginie po drodze. Odpowiedz poznam w ciągu kilku dni!
Dotychczas większość spraw - typu wizyta u lekarza czy dentysty - załatwiałam przez Internet, ale ostatnio zdarzyło się kilka takich, które trzeba było ogarnąć telefonicznie (lub osobiście, ale to by zajęło zdecydowanie więcej czasu). Kolejki telefoniczne bywają bardzo długie - pół godziny czekania to standard, gdy dzwoni się na infolinie wszelakich urzędów. Niby co minutę czy dwie dostaje się informację o swojej pozycji w kolejce, ale siedzi się z tą słuchawką i trudno skupić na czymś innym, jeśli wciąż słyszy się melodię przerywaną informacjami dla klientów.
Gdy usłyszałam, że przede mną w kolejce jest ponad 20 osób nastawiłam się na długie czekanie, ale po mniej więcej pięciu minutach automat zaoferował opcję oddzwonienia na numer z którego dzwonię lub na inny - można było go podać tonowo.
Taka opcja pojawiła się zarówno przy dzwonieniu do przychodni dentystycznej, jaki i na pocztę i do banku. Na infolinię poczty dzwoniłam kilka razy o różnych porach i zauważyłam, że jeśli dzwoni się zbyt późno - tak że nie wiadomo, czy zdążyłoby się dodzwonić czekając - to opcja oddzwonienia nie jest oferowana.
